โรงพยาบาลเชียงใหม่ ราม chiangmai ram hospital

โรคข้อเข่าเสื่อม

 

 

สาเหตุของข้อเข่าเสื่อม

 

ข้อเข่าเสื่อมเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้ปวดข้อเข่าในผู้สูงอายุ โดยอาการปวดที่เกิดจากภาวะข้อเข่าเสื่อมนี้เกิดจากสาเหตุ

1. แรงที่กดผ่านผิวข้อเข่า ยิ่งถ้าน้ำหนักตัวมาก แรงกดก็มากจะทำให้ปวดเวลาลุก ยืน เดิน นั่งเฉยๆ จะไม่ปวด
2. การอักเสบของข้อเข่า เกิดจากการใช้งานหรือมีกิจกรรมที่งอเข่ามาก ๆ เช่น นั่งพับเพียบ ขัดสมาธิ นั่งยอง ๆ ขี่จักรยานอานเตี้ย ขึ้นลงบันไดมากๆ ทำให้ผิวข้อเข่ากดดันมาก เกิดการอักเสบของข้อเข่า จะทำให้มีอาการปวดถึงแม้จะไม่ลุกยืน เดิน บางรายอาจมีอาการเข่าบวมร้อน
3. ภาวะกล้ามเนื้อเอ็นรอบเข่าตึงตัว บางรายเมื่อเกิดภาวะการณ์อักเสบจะงอเข่าไว้ หรือเดินมาก ทำให้กล้ามเนื้อรอบ ๆ เข่าตึงตัว เกร็ง ทำให้มีอาการปวดได้

​

 

หลักการรักษาข้อเข่าเสื่อม

 

ลดแรงกดที่ผ่านผิวข้อเข่า 

• ลดน้ำหนักตัวถือเป็นหัวใจของการรักษาก็ว่าได้ ผู้ป่วยบางรายข้อเข่าเสื่อมมาก แต่น้ำหนักน้อย อาจทำให้ไม่มีอาการปวดได้
• ใส่อุปกรณ์เสริมพยุงข้อเข่า
• ใช้เครื่องมือช่วยเดิน เช่น ไม้เท้า

ลดอาการอักเสบที่เกิดขึ้น

• ใช้ยาลดการอักเสบ
• ใช้เครื่องมือกายภาพบำบัดในระยะอักเสบมาก บวมร้อน ควรประคบเย็น
• พักเข่าให้มากขึ้นโดยให้เดินน้อยลง ในระยะที่มีอาการอักเสบ

ลดอาการตึงของกล้ามเนื้อและเอ็นรอบข้อเข่า

• ใช้เครื่องมือกายภาพบำบัด
• ใช้ประคบอุ่นช่วยให้ลดอาการตึงกล้ามเนื้อ
• นวดและยืดกล้ามเนื้อ

 

 

การดูแลตัวเองเมื่อเป็นข้อเข่าเสื่อม

 

1. หลีกเลี่ยงการเดินมากๆ ขึ้นลงบันไดมาก นั่งยองๆ ขัดสมาธิ พับเพียบเพราะจะเพิ่มแรงเครียดในข้อเข่าทำให้เข่าอักเสบปวดได้
2. ให้บริหารกล้ามเนื้อ ที่จะช่วยประคองข้อเข่าโดยการบริหารดังนี้

• นอนเหยียดเข่า เกร็งเข่ากดกับเตียงค้างไว้ 6 วินาที แล้วปล่อยเกร็งเท่าที่ไม่เจ็บ ทำจาก 10 ครั้ง ค่อยๆ เพิ่มปริมาณจำนวนครั้งไปเรื่อยๆ อาจใช้ผ้าหรือขวดรองใต้เข่า

​          

• นอนหงายใช้หมอนรองใต้เข่า เหยียดเข่าตรงจากท่างอ เกร็งเข่าค้างไว้ 6 วินาที แล้วงอเข่าลงเหมือนเดิม ทำเริ่มต้น 10 ครั้ง ค่อยๆ เพิ่มจำนวนครั้งเท่าที่ทำได้

             

• นอนชันเข่าด้านตรงข้ามกับที่เจ็บ ยกขาด้านที่เจ็บขึ้นตรงๆ ท่าเข่าเหยียดตรง ทำเริ่มต้น 10 ครั้ง ค่อยเพิ่มเท่าที่ทำได้ เมื่ออาการปวดเข่าทุเลาแล้ว จึงเริ่มบริหารโดยใช้หมอนรองใต้เข่าในท่านอน ผูกน้ำหนักไว้ที่ข้อเท้าประมาณ 1/2 ก.ก. เริ่มจาก 5-10 ครั้งก่อน ถ้าไม่เจ็บจึงค่อยๆ เพิ่มจำนวนครั้งไป เท่าที่ไม่เจ็บ ให้ยืนเกร็งเข่า งอเข่าเล็กน้อย คล้ายท่ายืนรำมวยจีน แล้วยืดตัวขึ้นให้เข่าตรงทำสลับกัน เท่าที่ทำได้ 

                 

• ในคนไข้ที่ไม่มีอาการปวดหลัง ให้บริหารท่านั่งได้ โดยนั่งพิงเก้าอี้ เริ่มเหยียดเข่าตรง เกร็งค้างไว้ 6 วินาที ค่อยๆ ทำจาก 10 ครั้ง เพิ่มจำนวนเท่าที่ทำได้ ถ้าทำได้ดีแล้วให้เอาน้ำหนักผูกข้อเท้าเริ่มจาก 1/2 กก. ค่อย ๆ เพิ่มทั้งจำนวนครั้งแล้วจึงค่อยเพิ่มน้ำหนักขึ้น ถ้าทำแล้วเจ็บเข่ามากขึ้น แสดงว่าบริหารมากไป ให้ลดจำนวนครั้งและน้ำหนักลง

​    

 

ข้อควรระวัง 

ในผู้ป่วยที่มีอาการปวดเข่าทั้งสองข้าง ในการบริหารท่านอน ที่ใช้หมอนรองใต้เข่าไม่ควรยกขาพร้อมกันทั้งสองข้าง ควรทำ ทีละข้าง เพราะอาจทำให้มีอาการปวดหลังได้ 

 

การรักษาข้อเข่าเสื่อม ควรลดน้ำหนัก และเพิ่มความแข็งแรงของกล้ามเนื้อ ถ้าเข่าเสื่อมมากหรือขาโก่งมาก อาจจำเป็นต้องทำการรักษาด้วยการผ่าตัด